افزایش خطر سرطان پستان ناشی از هورمون درمانی تا بیش از یک دهه پس از پایان دوره درمان وجود دارد.
پژوهشگران در دانشگاه آکسفورد، بریتانیا، گفته‌اند که نتیجه تحقیقات آنان در مورد ارتباط بین هورمون درمانی و خطر ابتلای به سرطان پستان “دو برابر آن است که تا کنون گفته شده است.”
آنان تخمین می‌زنند که ممکن است تا یک میلیون مورد از بروز سرطان پستان در کشورهای غربی از دهه ١٩٩٠ تا کنون نتیجه هورمون درمانی بوده باشد. موسسات خیریه گفته‌اند که مدت تجویز داروهای هورمون درمانی باید در حد امکان کوتاه باشد.
یائسگی به معنی توقف قاعدگی و از میان رفتن امکان حاملگی به صورت طبیعی است و در بریتانیا سن متوسط یائسگی ٥١ سال است. یائسه شدن باعث کاهش قابل توجه در سطح دو نوع هورمون در بدن می‌شود – استروژن و پروژسترون – که تاثیرات جسمی و روانی محسوسی را باعث می‌شود. حالت گُرگرفتگی، عرق شبانه، تغییر در شرایط روحی، خشکی واژن و کاهش میل جنسی از علایم یائسگی است.
درمان هورمونی عوارض یائسگی که اصطلاحا “درمان با جایگزینی هورمونی” خواند می‌شود در واقع در صدد جبران یا جایگزین کردن هورمون‌های از دست رفته است تا به این نحو، عوارض را تخفیف دهد. البته این دوره درمانی معمولا با درمان های هورمونی دیگر، شامل هورمون تیروئید، هورمون رشد و تستوسترون همراه است.
داروهای مورد استفاده در هورمون درمانی به شکل‌های مختلف مانند قرص، ژل، پچ یا کرم‌های واژنی عرضه می‌شود و ممکن است شامل یک یا ترکیبی از هورمون‌های مختلف باشد. بعضی از آنها صرفا حاوی استروژن و بعضی علاوه بر آن، حاوی پروژستاژن (هورمون‌های ترکیبی تحریک پروژسترون) است.
در هر حال، تمامی این داروها دارای عواقب جانبی از جمله افزایش خطر ابتلای به سرطان هستند.
خطر ابتلای به سرطان چه اندازه است؟
تحقیقات پژوهشگران دانشگاه آکسفورد نشان داده است که در شرایط عادی، از هر یکصد زن بین ٥٠ تا ٦٩ سال که تحت هورمون درمانی قرار گرفتند شش زن به سرطان پستان مبتلا شدند اما از میان یکصد زنی که به مدت پنج سال هر روز از استروژن و پروژستاژن استفاده کرده بودند، این رقم به هشت زن افزایش یافت.
به این ترتیب، از هر پنجاه زنی که تحت هورمون درمانی ترکیبی قرار گرفتند، یک نفر در نتیجه استفاده از این دارو به سرطان پستان مبتلا شد.
روش‌های دیگر هورمون درمانی هم وجود دارد اما طبق آمار موجود، در تمام موارد مصرف آنها باعث افزایش خطر ابتلای به سرطان پستان شد.
روش تجویز غیرمستمر داروها (شامل مصرف روزانه استروژن اما استفاده از پروژستاژن فقط برای نیمی از دوره ماهانه) به افزایش یک مورد ابتلای به سرطان پستان در هر هفتاد نفر منجر شد. البته تجویز استروژن به تنهایی باعث افزایش خطر ابتلای به سرطان رحم می‌شود و تجویز آن معمولا فقط بعد از عمل برداشتن رحم صورت می‌گیرد.
روئیز رایورز، ٥١ ساله و ساکن شهر براکنل در بریتانیا، سه سال پیش متوجه علایم یائسگی شد که به سرعت بر فعالیت او تاثیر منفی گذاشت که شامل خستگی و درد مفاصل، بیخوابی و سردرد میگرنی بود. او سال گذشته هورمون درمانی را آغاز کرد که آن را “تصمیمی دشوار” توصیف می‌کند اما معتقد است که در نتیجه آن، توان ذهنی او بهبود یافت و اعتماد به نفسش بازگشت. اگرچه بعضی روزها احساس خوبی ندارد و گاه دچار سردرد می‌شود، اما نسبت به قبل از آغاز درمان، شرایط روحی و جسمی بهتری دارد.
هورمون درمانی کیفیت زندگی او را بهبود بخشیده و در نظر دارد ادامه آن را با پزشکش مطرح کند.
عوامل خطرزای ابتلای به سرطان پستان چیست؟
آمار مربوط به عوامل ایجاد سرطان پستان در بریتانیا می‌تواند تاثیر هورمون درمانی بر افزایش خطرات ابتلای به این بیماری را نشان دهد.
براساس این آمار، هورمون درمانی پس از یائسگی عامل ٢ درصد ابتلای به سرطان پستان است در حالیکه اضافه وزن و چاقی عامل ٨ درصد، افراط در مصرف الکل عامل ٨ درصد و خودداری از شیردادن به نوزاد عامل ٥ درصد از موارد ابتلای به این بیماری است.
پژوهشگران دانشگاه آکسفورد گفته‌اند که از بیست میلیون مورد ابتلای به سرطان پستان در کشورهای غربی از دهه ١٩٩٠ تا کنون، یک میلیون مورد معلول هورمون درمانی برای مقابله با عوارض یائسگی بوده است.
در حال حاضر، حدود دوازده میلیون نفر در کشورهای غربی تحت هورمون درمانی یائسگی قرار دارند. این ارقام به تفکیک منطقه‌ای عبارتست از حدود شش میلیون در آمریکای شمالی و حدود شش میلیون در کشورهای اروپای غربی، از جمله یک میلیون نفر در بریتانیا.
اطمینان به نتایج تحقیق در چه حد است؟
پژوهشگران دانشگاه آکسفورد فقط به بررسی آمار موجود پرداختند اما خود تحقیق مستقلی در مورد ارتباط بین هورمون درمانی و سرطان پستان انجام ندادند.
در این پژوهش، آنان داده‌های موجود در ٥٨ پروژه تحقیق در کشورهای مختلف مربوط به ابتلای یکصد و هشت هزار مورد ابتلای به سرطان پستان را بررسی کردند.
استیون ایوانز، استاد کرسی فارماکواپیدمولوژی در مدرسه بهداشت و بیماری‌های استوایی دانشگاه لندن گفته است که “روش اجرای این تحقیق نوعی دستاورد مهم است و نمی‌توان نتایج به دست آمده را نادیده گرفت.”
کوین مک‌کانوی، استاد سابق آمار کاربردی در دانشگاه آزاد بریتانیا این تحقیق را “بسیار دقیق، جامع و نمونه‌ای عالی از پژوهش” توصیف کرده است.
